Να λοιπόν ο τίτλος της διπλωματικής που ανέλαβα
Ανάπτυξη ψηφιακού εκπαιδευτικού υλικού για την εξ’ αποστάσεως εκπαίδευση στα σχολεία δεύτερης ευκαιρίας με θέμα: Εισαγωγή στην επικοινωνία μέσω Η/Υ
Η παρούσα διπλωματική εργασία αποτελεί μια προσπάθεια σχεδιασμού, ανάπτυξης και αξιολόγησης εκπαιδευτικού υλικού κατάλληλου για εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Το εκπαιδευτικό υλικό που θα δημιουργηθεί έχει ως αντικείμενο την εισαγωγή στην επικοινωνία μέσω Η.Υ. Η αυξανόμενη ανάγκη επιμόρφωσης σε θέματα πληροφορικής σε συνδυασμό με τις δυνατότητες της ανοικτής εκπαίδευσης μπορεί να οδηγήσει στην οργάνωση κατάλληλων προγραμμάτων εξ αποστάσεως εκπαίδευσης. Η εξ αποστάσεως διδασκαλία αποτελεί μέθοδο κατάλληλη για να καλύψει τις ανάγκες αυτές.
Η λειτουργία των Σχολείων Δεύτερης Ευκαιρίας (ΣΔΕ) αποσκοπεί στην επανένταξη των νέων που έχουν εγκαταλείψει το εκπαιδευτικό σύστημα χωρίς να έχουν ολοκληρώσει μία κατάρτιση ή να έχουν λάβει ένα πτυχίο. Για την επίτευξη αυτού του σκοπού τους παρέχεται ένα φάσμα δυνατοτήτων για κατάρτιση που προσαρμόζεται στις ατομικές τους ανάγκες. Η εκπαίδευση στα Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας αποτελεί ένα εντελώς ιδιαίτερο πεδίο στην εκπαίδευση ενηλίκων. Οι ιδιαιτερότητες αυτές επικεντρώνονται στο μαθησιακό επίπεδο των εκπαιδευομένων (απόφοιτοι δημοτικού), στην επί σειρά ετών απομάκρυνση τους από κάθε εκπαιδευτικό περιβάλλον και συχνά με τραυματικές εμπειρίες από αυτή. Είναι λοιπόν φανερό από τα παραπάνω ότι το ΣΔΕ οφείλει την αναπλαισίωση του ρόλου της εκπαίδευσης αλλά και των μεθόδων, του υλικού και τον τρόπο προσέγγισης. Από προσωπική εμπειρία διαπιστώνω ότι ειδικά στην πληροφορική τα εγχειρίδια που κυκλοφορούν στο εμπόριο για τη θεματική ενότητα είναι αναποτελεσματικά στο ΣΔΕ. Σε συναντήσεις εκπαιδευτών ΣΔΕ έχουμε επισημάνει ότι χρειάζεται εκπαιδευτικό υλικό λιτό εικονογραφημένο και απλό στην κατανόηση του. Παράλληλα αυτό πρέπει να είναι διαθέσιμο για τακτική χρήση αφού συχνά οι εκπαιδευόμενοι χρειάζονται να ανατρέχουν σε αυτό. Έτσι μου δημιουργήθηκε η ιδέα της κατασκευής βίντεο που θα είναι καταγραμμένη διάφορες διαδικασίες που οι εκπαιδευόμενοι μιμούμενες αυτές τις καταγραφές θα έχουν τα επιθυμητά αποτελέσματα. Παράλληλα εάν αυτό το υλικό είναι αναρτημένο στο διαδίκτυο οι εκπαιδευόμενοι θα μπορούν να ανατρέχουν σε αυτό από οποιοδήποτε χώρο και χρόνο που το χρειαστούν. Έτσι το υλικό που θα παραχθεί από την διπλωματική αυτή εργασία θα είναι βασικό εργαλείο εκμάθησης ενοτήτων στην πληροφορική και γνώμονας για την κάλυψη και άλλων ενοτήτων ακόμα και γραμματισμών αργότερα. Τέλος η αξιολόγηση του υλικού απευθείας στο πεδίο (ΣΔΕ) αποτελεί και στάθμιση της χρησιμότητας του εργαλείου αλλά και το σημείο αναφοράς για περαιτέρω βελτιώσεις.
Η κατασκευή εκπαιδευτικού υλικού για τα ΣΔΕ αποτελεί ένα πρωτοποριακό πεδίο δράσης αφού έως σήμερα δεν έχουν γίνει πολλά βήματα προς αυτή την κατεύθυνση. Πολύ περισσότερο ηλεκτρονικό εκπαιδευτικό υλικό που προσφέρεται και για από απόσταση εκπαίδευση ακόμα και σε άλλα επίπεδα εκπαίδευσης. Το όλο εγχείρημα λοιπόν κρίνεται ως προπομπός αντίστοιχων δράσεων και είναι φιλόδοξο για την αποτελεσματική εκπαίδευση και τον ενγραμματισμό ενηλίκων στην πληροφορική. Το πετυχαίνει δε αυτό χρησιμοποιώντας τις τελευταίες εξελίξεις στην εκπαιδευτική τεχνολογία όπως το βίντεο. Υπάρχει το οξύμωρο σχήμα ότι δηλαδή επιδιώκουμε την εξ’ αποστάσεως εκμάθηση πληροφορικής μέσω Η/Υ σε άτομα όμως που δε ξέρουν από αυτούς. Το πρόβλημα αυτό αντιμετωπίζεται με την αρχική επιμόρφωση των εκπαιδευόμενων δια ζώσης σε όλα εκείνα τα θέματα που θα τους χρειαστούν στην συνέχεια από μόνοι τους να ακολουθήσουν τον οδηγό σπουδών για παράδειγμα πρέπει να μάθουν την χρήση φυλλομετρητών και την λειτουργία των συνδέσμων.
Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι ο σχεδιασμός, η ανάπτυξη και η αξιολόγηση εκπαιδευτικού υλικού, σε ηλεκτρονική μορφή, συμβατό με τις αρχές της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης. Το εκπαιδευτικό αυτό υλικό έχει θέμα «Εισαγωγή στην επικοινωνία μέσω Η/Υ». Στα πλαίσια της εργασίας αναμένεται να δημιουργηθεί εκπαιδευτικό υλικό που να πληροί τις κατάλληλες προδιαγραφές και να αποδειχθεί αποτελεσματικό, έτσι ώστε να αποτελέσει μέρος του εκπαιδευτικού υλικού που θα χρησιμοποιηθεί σε πρόγραμμα ανοικτής και εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, με ανάλογο γνωστικό αντικείμενο.
Συγκεκριμένα η εργασία στοχεύει στα παρακάτω:
1. Στην παρουσίαση της φιλοσοφίας της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης και της σπουδαιότητας του εκπαιδευτικού υλικού στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση.
2. Στην παρουσίαση των προδιαγραφών του συμβατού με την εξ αποστάσεως εκπαίδευση διδακτικού υλικού καθώς και της διαδικασίας και των μοντέλων ανάπτυξής του.
3. Στην τεκμηρίωση της χρησιμότητας ανάπτυξης του συγκεκριμένου υλικού, καθώς και της επιλογής της μορφής και του μοντέλου σχεδίασης του υλικού.
4. Στην παρουσίαση του εκπαιδευτικού υλικού.
5. Στο σχεδιασμό και την διεξαγωγή έρευνας για τον έλεγχο της αποτελεσματικότητας του υλικού.
Το ψηφιακό υλικό θα είναι χωρισμένο σε κεφάλαια που το κάθε ένα θα καλύπτει και ένα τμήμα της ηλεκτρονικής επικοινωνίας. Συγκεκριμένα αυτά τα κεφάλαια θα είναι: ιστοσελίδες, email, συζητήσεις, chat, υπηρεσίες p2p, τηλεδιάσκεψη, blog, rss, wiki. Σκοπός του υλικού θα είναι η γνωριμία των εκπαιδευόμενων με τις δυνατότητες που έχει η σύγχρονη τεχνολογία για επικοινωνία σε κάθε επίπεδο. Η εργασία θα ακολουθήσει 6 ενότητες προσέγγισης και ανάπτυξης του θέματος και αυτές είναι οι παρακάτω:
1. Ανάλυση. Σε αυτή την ενότητα θα διερευνηθούν οι ανάγκες και οι προσδοκίες των χρηστών σύμφωνα τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που έχουν οι εκπαιδευόμενοι όπως αναφέρθηκε και πιο πάνω. Παράλληλα θα γίνει και ανάλυση του γνωστικού αντικειμένου αλλά και του μαθησιακού περιβάλλοντος.
2. Θεωρητικό υπόβαθρο. Θα περιλαμβάνει βιβλιογραφική ανασκόπηση σχετικά με τη φιλοσοφική προσέγγιση του αντικειμένου της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης και του καθορισμού του επιστημονικού της πεδίου. Θα γίνεται αναφορά στις θεωρίες μάθησης και στους τρόπους με τους οποίους μαθαίνουν αποτελεσματικά οι ενήλικες εκπαιδευόμενοι από απόσταση, στοιχεία που πρέπει κάποιος να λάβει οπωσδήποτε υπόψη του προκειμένου να σχεδιάσει αποτελεσματικό εκπαιδευτικό υλικό. Αναφορά θα γίνεται επίσης, στη σημασία του εκπαιδευτικού υλικού αφού αποτελεί τον κινητήριο μοχλό της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης και στις μορφές και τις προϋποθέσεις που πρέπει αυτό να πληροί ώστε να είναι εύχρηστο και αποτελεσματικό.
3. Σχεδιασμός. Σύμφωνα με το θεωρητικό υπόβαθρο αυτό θα ακολουθήσει ο σχεδιασμός του οδηγού μελέτης που θα καθοδηγεί το χρήστη στη μελέτη του υλικού και στις δραστηριότητες ανατροφοδότησης αλλά και εργασιών που θα είναι ομαδικές προκειμένου μέσα από την συνεργατική μάθηση να επιδιωχθεί η βελτιστοποίηση των αποτελεσμάτων. Στο σχεδιασμό αυτό θα γίνει και η επιλογή της κατάλληλης εφαρμογής για την ανάπτυξη του ηλεκτρονικού υλικού με γνώμονα την ευχρηστία του τελικού προϊόντος από τους εκπαιδευόμενους. Στο σχεδιασμό θα εφαρμοστούν οι αρχές συγγραφής υλικού για εξ αποστάσεως εκπαίδευση και για εκπαίδευση ενηλίκων.
4. Υλοποίηση. Στην ενότητα αυτή δε γίνεται τίποτα άλλο παρά την εφαρμογή και του θεωρητικού πλαισίου και του σχεδιασμού που προηγήθηκε για την παραγωγή του ηλεκτρονικού υλικού.
5. Σενάρια χρήσης. Ένα ακόμα χαρακτηριστικό των εκπαιδευόμενων στα ΣΔΕ είναι η εκπαιδευτική ανομοιομορφία των εκπαιδευόμενων. Δηλαδή είναι συχνά αντιμετωπίζουμε μεγάλη διαφορά αρχικής γνώσης του επιπέδου που ο συγκερασμός και η κοινή εκπαίδευση πολλές φορές είναι δύσκολη. Η αντιμετώπιση του προβλήματος αυτού είναι η εξατομικευμένη εκπαίδευση που σημαίνει ο σχεδιασμός εκπαιδευτικού πλάνου διαφορετικό για κάθε εκπαιδευόμενο. Το ηλεκτρονικό εκπαιδευτικό υλικό θα πρέπει λοιπόν να κάνει μια αρχική αξιολόγηση του εκπαιδευομένου για τις προϋπάρχουσες γνώσεις και στην συνέχεια ο οδηγός σπουδών θα καθοδηγεί και θα συμβουλεύει τους χρήστες για παράληψη ενδεχομένων ορισμένων ενοτήτων που θα έχει αξιολογηθεί ότι τις γνωρίζει.
6. Αξιολόγηση. Το υλικό που θα έχει παραχθεί θα δοθεί προς χρήση στους εκπαιδευόμενους του ΣΔΕ Μυτιλήνης και θα διενεργηθεί έρευνα με σκοπό τον έλεγχο της αποτελεσματικότητας του υλικού. Εκεί θα παρουσιάζεται η μεθοδολογία της έρευνας δηλαδή θα ορίζονται οι άξονες και τα κριτήρια της αξιολόγησης, επιλέγεται το δείγμα που θα χρησιμοποιηθεί, συντάσσεται το εργαλείο συλλογής δεδομένων. Μετά την επεξεργασία των δεδομένων παρουσιάζονται τα αποτελέσματα. Τέλος θα εξάγονται τα συμπεράσματα που προέκυψαν από όλη την πορεία εκπόνησης της διπλωματικής εργασίας.
Το τελικό προϊόν της εργασίας θα είναι ένα CD που θα περιλαμβάνει οδηγό μελέτης, κείμενα, δραστηριότητες, τέστ αυτό-αξιολόγησης και προτάσεις για ομαδικές εργασίες στο αντικείμενο της επικοινωνίας μέσω Η/Υ, το ίδιο υλικό θα αναρτηθεί και σε ιστοσελίδα που θα φτιάξω γι’ αυτό το σκοπό.. Η στάθμιση της αξίας του έργου θα γίνει με αξιολόγηση στο ΣΔΕ Μυτιλήνης και θα υποδείξει πιθανές βελτιώσεις. Ευελπιστώ ότι το προϊόν αυτό στο μέλλον θα μπορέσει να εμπλουτιστεί και με άλλο υλικό και από άλλους συναδέλφους για την αξιοποίηση του από όλα τα ΣΔΕ της χώρας.
1. Αθανασούλα Ρέπα, Α., Κουτούζης, Μ., Μαυρογιώργος, Γ., Νιτσόπουλος, Β., Χαλκιώτης, Δ. (1999). Διοίκηση Εκπαιδευτικών Μονάδων. Τόμος Α΄, Πάτρα: Ε.Α.Π.
2. Βεργίδης, Δ. (1999). Σχεδιασμός και δόμηση προγραμμάτων εκπαίδευσης ενηλίκων, στο Κόκκος Α. (επιμ.), Εκπαίδευση Ενηλίκων. Σχεδιασμός, Οργάνωση και Αξιολόγηση Προγραμμάτων, τόμος Γ΄, Πάτρα: Ε.Α.Π.
3. Βεργίδης, Δ. (1998, 1999). Σύγχρονες οικονομικές και κοινωνικές εξελίξεις στην Ελλάδα και Ανοικτή Εκπαίδευση, στο: : Κόκκος Α., Λιοναράκης Α., Ματραλής Χ. (επιμ.), Ανοικτή και εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Θεσμοί και Λειτουργίες, τόμος Α΄, Πάτρα: Ε.Α.Π.
4. Γκιόσος, Ι., Κουτσούμπα, Μ. (2003). Θεωρητικές προσεγγίσεις στο σχεδιασμό και την ανάπτυξη εκπαιδευτικού υλικού στην ΑεξΑΕ, στο: Λιοναράκης Α. (επιμ.), Παιδαγωγικές και Τεχνολογικές Εφαρμογές. Ανθολόγιο Κειμένων για τη Θεματική Ενότητα «Ανοικτή και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση», Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο στην ιστοσελίδα: http://www.eap.gr/programmes/ekp/ekp65/yliko.htm
5. Κόκκος, Α. (1998, 1999). Αρχές Μάθησης Ενηλίκων, στο: Κόκκος Α., Λιοναράκης Α., Ματραλής Χ. (επιμ.), Ανοικτή και εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Σχέσεις διδασκόντων-διδασκομένων, τόμος Β΄, Πάτρα: Ε.Α.Π.
6. Κόκκος, Α. (1999). Εκπαίδευση Ενηλίκων. Το Πεδίο, Οι Αρχές Μάθησης, Οι Συντελεστές, τόμος Α΄, Πάτρα: Ε.Α.Π.
7. Κόμης, Β. (1997). Οι Νέες Τεχνολογίες στη Διδακτική και τη Μαθησιακή Διαδικασία. Διαθέσιμο στην ιστοσελίδα του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου: http://pi-schools.gr/hdtc/material/ict.htm
8. Λάμψας, Π. (2000). Σχεδιασμός και Υλοποίηση Περιβάλλοντος Ανοικτής και εξ Αποστάσεως Μάθησης με Χρήση Τεχνολογιών Internet. Διδακτορική Διατριβή, Πανεπιστήμιο Πατρών, Διαθέσιμο από το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης (http://argo.ekt.gr/)
9. Λιοναράκης, Α. (2001). Για ποια «εξ αποστάσεως εκπαίδευση» μιλάμε; Εισήγηση στο: 1ο Πανελλήνιο συνέδριο για την Ανοικτή και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση, Πάτρα ,25-27 Μαΐου, Πάτρα: Ε.Α.Π.
10. Λιοναράκης, Α. Ανοικτή και εξ αποστάσεως εκπαίδευση και διαδικασίες μάθησης, στο: Λιοναράκης Α. (επιμ.), Παιδαγωγικές και Τεχνολογικές Εφαρμογές. Ανθολόγιο Κειμένων για τη Θεματική Ενότητα «Ανοικτή και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση», Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο στην ιστοσελίδα: http://www.eap.gr/programmes/ekp/ekp65/yliko.htm
11. Λιοναράκης, Α., Λυκουργιώτης, Α. (1998, 1999). Ανοικτή και Παραδοσιακή Εκπαίδευση, στο: Κόκκος Α., Λιοναράκης Α., Ματραλής Χ. (επιμ.), Ανοικτή και εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Θεσμοί και Λειτουργίες, τόμος Α΄, Πάτρα: Ε.Α.Π.
12. Λυκουργιώτης, Α. (1998, 1999). Το Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, στο: Κόκκος Α., Λιοναράκης Α., Ματραλής Χ. (επιμ.), Ανοικτή και εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Θεσμοί και Λειτουργίες, τόμος Α΄, Πάτρα: Ε.Α.Π.
13. (επιμ.), Ανοικτή και εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Θεσμοί και Λειτουργίες, τόμος Α΄, Πάτρα: Ε.Α.Π.
14. Μακράκης, Β. (2000). Υπερμέσα στην εκπαίδευση. Μια κοινωνικο-εποικοδομιστική προσέγγιση. Αθήνα: Εκδόσεις Μεταίχμιο.
15. Ματραλής, Χ. (1998, 1999). Το έντυπο υλικό στην εκπαίδευση από απόσταση, στο: Κόκκος Α., Λιοναράκης Α., Ματραλής Χ. (επιμ.), Ανοικτή και εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Το εκπαιδευτικό υλικό και οι νέες τεχνολογίες, τόμος Γ΄, Πάτρα: Ε.Α.Π.
16. Ματραλής, Χ., Λυκουργιώτης, Α. (1998, 1999). Ιδιαίτερα εκπαιδευτικά «εργαλεία»-μέθοδοι, στο: Κόκκος Α., Λιοναράκης Α., Ματραλής Χ. (επιμ.), Ανοικτή και εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Θεσμοί και Λειτουργίες, τόμος Α΄, Πάτρα: Ε.Α.Π.
17. Παναγιωτακόπουλος, Χ. (1998, 1999), Ο η/υ και το εκπαιδευτικό λογισμικό, στο: Κόκκος Α., Λιοναράκης Α., Ματραλής Χ. (επιμ.), Ανοικτή και εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Το εκπαιδευτικό υλικό και οι νέες τεχνολογίες, τόμος Γ΄, Πάτρα: Ε.Α.Π.
18. Παναγιωτακόπουλος, Χ. (1998, 1999). Το Internet, στο: Κόκκος Α., Λιοναράκης Α., Ματραλής Χ. (επιμ.), Ανοικτή και εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Το εκπαιδευτικό υλικό και οι νέες τεχνολογίες, τόμος Γ΄, Πάτρα: Ε.Α.Π.
19. Παναγιωτακόπουλος, Χ., Πιερρακέας, Χ., Πιντέλας, Π. (2003). Το εκπαιδευτικό λογισμικό και η αξιολόγησή του. Αθήνα: Μεταίχμιο.
20. Παρασκευόπουλος, Ι. (1993). Μεθοδολογία Επιστημονικής Έρευνας. Αθήνα: Ιδίας.
καλή μου επιτυχία
